จากที่เคยได้นำเสนอกันไปแล้วว่าโรคมาลาเรียเกิดจากยุงก้นปล่องเป็นพาหะ โรคมาลาเรียเป็นโรคที่คนไทยรู้จักกันมานานแล้ว ยุงก้นปล่องเป็นยุงที่อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำไหลชอบอาศัยอยู่ในสภาพภูมิอากาศแบบร้อนชื้น หรือภูมิอากาศของประเทศเรานั่นเอง จากสถิติที่ได้ทำบันทึกไว้พบว่าจังหวัดที่พบผู้ป่วยมาก ได้แก่ ตาก สุราษฎร์ธานี กาญจนบุรี ยะลา จันทบุรี เป็นต้น จะเห็นได้ว่าจังหวัดที่พบการระบาดของโรคมาลาเรียมากนั้นจะเป็นจังหวัดที่มีสภาพป่าที่มีความสมบูรณ์อยู่หรือเป็นป่าทึบนั่นเอง
วงจรชีวิตของโรคมาลาเรีย
การติดเชื้อมาลาเรีย เริ่มเมื่อยุงที่ติดเชื้อ Plasmodium falciparum มากัดมนุษย์และปล่อยเชื้อมาลาเรียระยะ sporozoite เข้าสู่กระแสเลือด
- จากนั้นเชื้อระยะ sporozoite จะเข้าสู่เซลล์ตับ (hepatocyte)
- เพื่อเจริญเติบโตและแบ่งตัว (asexual multication) จนได้เซลล์เล็กๆจำนวนมากมาย ซึ่งเรียกว่า merazoite และเรียกเชื้อระยะนี้ว่า schizont
- เมื่อเชื้อระยะ schizont แตก
- จะปลดปล่อย merozoite จำนวนมากมายเข้าสู่กระแสเลีอด
- merozoite จะรุกรานเข้าสู่เซลล์เม็ดเลือดแดง เจริญเติบโตเป็นเชื้อระยะ ring form, trophozoite และ schizont ซึ่งภายในมี merozoite จำนวนมากมาย เมื่อ schizont เจริญเติบโตเต็มที่จะแตกและปลดปล่อย merozoite จำนวนมากมาย จากนั้น merozoite เหล่านี้
- จะรุกรานเข้าสู่เซลล์เม็ดเลือดแดงอีกครั้งและดำเนินวงจรชีวิตในกระแสเลือด (erythrocytic cycle) ต่อไป อย่างไรก็ตาม จะมีเชื้อบางส่วนที่จะพัฒนาเป็นเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมีย
- เมื่อยุงก้นปล่อง (Anopheles) กัดมนุษย์ที่ติดเชื้อมาลาเรีย ก็จะได้รับเชื้อระยะเซลล์สืบพันธุ์เข้าไป
- เซลล์สืบพันธุ์ดังกล่าวจะปฏิสนธิกลายเป็น zygote ภายในทางเดินอาหารส่วนกลาง (midgut) ของยุง
- จากนั้น zygote จะพัฒนาต่อไปเป็นเชื้อระยะ ookinete
- ซึ่งจะไชทะลุผนังของทางเดินอาหารกลายเป็น oocyst ซึ่งภายในมีเชื้อระยะ sporozoite เมี่อ oocyst เจริญเติบโดเต็มที่แล้วจะปลดปล่อยเชื้อระยะ sporozoite ซี่งจะเคลี่อนที่เข้าสู่ต่อมน้ำลายของยุง และเมี่อยุงกัดมนุษย์ เชื้อระยะ sporozoite ก็จะถ่ายทอดเข้าสู่ร่างกายมนุษย์ต่อไป
ในปัจจุบันนี้ วิวัฒนาการทางการแพทย์ก้าวหน้าขึ้น ทำให้เราทราบว่าไข้มาลาเรียเกิดจากเชื้อปรสิต สกุล Plasmodium 4 ชนิดได้แก่ falciparum, vivax, ovale และmalaria โดย falciparum และ malaria จะทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดงทุกระยะ แต่ vivax, ovale นั้น จะฆ่าเฉพาะเซลล์เม็ดเลือดแดงที่ยังเจริญเติบโตไม่สมบูรณ์เท่านั้น โดยเชื้อที่มีความสำคัญในบ้านเรามี 2 ชนิด คือ Plasmodium falciparum กับ Plasmodium vivax ตามธรรมชาติ
ที่มา : http://encyclopedia.learn.in.th
