ปลวก กับข้อมูลความรู้เรื่องปลวก

ปลวก (Termite)

ปลวกเป็นแมลงที่สำคัญในแง่ของเศรษฐกิจเป็นอย่างมาก มีทั้งคุณและโทษ ปลวก จัดเป็นสังคมส่วนหนึ่งของป่าไม้ที่สำคัญ เป็นทั้งผู้สร้างและผู้ทำลายในระบบนิเวศ โทษของปลวกนั้นเกิดขึ้น เพราะว่าปลวกเป็นแมลงที่ต้องการเซลลูโลสเป็นอาหารหลักในการดำรงชีวิต โดย เซลลูโลส เป็นส่วนประกอบสำคัญของเนื้อไม้ ดังนั้นปลวกจึงเข้าทำลายไม้ หรือ โครงสร้างอาคารบ้านเรือน รวมถึงวัสดุข้าวของ เครื่องเรือน เครื่องใช้ ต่าง ๆ ที่ทำจากไม้ และ ผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่ผลิตจากส่วนผสมของ เซลลูโลส หรือ มี เซลลูโลส เป็นส่วนประกอบ

ในประเทศไทย ปลวกแพร่กระจายอยู่กว่า 150 ชนิด แต่มีเพียง 10 ชนิดเท่านั้ที่ต่อให้เกิดความเสียหายต่อไม้ที่นำไปใช้ประโยชน์

ปลวกใต้ดิน จัดเป็นปลวกที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจสูงที่สุด โดยก่อให้เกิดความเสียหายของอาคารบ้านเรือน คิดเป็นมูลค่าปีละหลายร้อยล้านบาท การเข้าทำลายของปลวกชนิดนี้เริ่มจาก ที่อยู่อาศัยใต้พื้นดิน ท่อทางเดินใต้ดิน ทะลุขึ้นมาตามรอยแตก ของคอนกรีต หรือรอยเชื่อต่อระหว่างผนัง เสา คานคอดิน เพื่อเข้าไปทำลายโครงสร้างไม้ต่าง ๆ ภายในอาคาร เช่น เสาและคานไม้ พื้นปาเก้ คร่าวเพดาน คร่าวฝา ไม้วงกบ ประตู และ หน้าต่าง

ในการดำรงค์ชีวิตของปลวกใต้ดิน นอกจากอาหารแล้ว ความชื้นเป็นปัจจัยที่สำคัญในการดำรงชีวิตของปลวกอีกประการหนึ่ง ข้อมูลทางชีววิทยา และ นิเวศวิทยา ของปลวกนี้ ช่วยให้สามารถวางแผน และ วางแนวทางในการควบคุม ปลวกประเภทนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีวิธีดำเนินการหลายวิธี เช่น การทำให้พื้นดินภายในอาคารเป็นพิษ การทำแนวป้องกันใต้อาคารที่ปลวกใต้ดินไม่สามารถเจาะผ่านได้ หรือ การทำให้เนื้อไม้เป็นพิษ ปลวกใช้ทำอาหารไม่ได้ การดำเนินการมีทั้งการใช้สารเคมี และ ไม่ใช้สารเคมี ซึ่งขั้นตอนในการควบคุมปลวกนี้ ประชาชนทั่วไปสามารถนำไปปฏิบัติได้ด้วยตนเอง เพื่อช่วยลดความเสียหาย และ ช่วยยืดอายุการใช้ประโยชน์ไม้ให้คงทนถาวรยิ่งขึ้น

ความสำคัญของปลวก

ปลวกเป็นแมลงที่มีความสำคัญในแง่เศรษฐกิจมาก คือ มีทั้งประโยชน์และโทษ

ประโยชน์ที่ได้รับจากปลวก ปลวกเป็นแมลงที่มีบทบาทสำคัญ มากในระบบนิเวศวิทยา ป่าไม้ คือ

* ช่วยย่อยสลายอินทรีย์วัตถุต่าง ๆ ได้แก่เศษไม้ ท่อนไม้ กิ่งไม้ ใบไม้ และ ส่วนต่าง ๆ ของพืช ที่หักร่วง ล้มตายทับถมกันอยู่ในป่า แล้วเปลี่ยนให้กลายสภาพเป็น ฮิวมัส ในดิน เป็นกระบวนการหมุนเวียนธาตุ อาหารจากพืชไปสู่ดิน ทำให้ดินอุดมสมบูรณ์ ซึ่งจะส่งผลให้พรรณพืชทุกระดับ ในป่าธรรมชาติ เจริญเติมโตสมบูรณ์
* บทบาทสำคัญในห่วงโซ่อาหาร ในระบบนิเวศน์ นอกจากจะช่วยให้พืชในป่าเจริญเติมโตแล้ว ยังเป็นอาหารของสัตว์ป่าได้อีกด้วย โดยตัวปลวกเองเป็นอาหารที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยโปรตีน ของสัตว์ขนาดเล็กหลายชนิด เช่น ไก่ กบ นก คางคก และ สัตว์เลื้อยคลานต่าง ๆ ซึ่งจะกลายเป็นอาหารสัตว์ใหญ่ต่อไปเป็ทอด ๆ
* เป็นแหล่งผลิตโปรตีนสำคัญ ของมนุษย์ โดยปลวกบางชนิดสามารถสร้างเห็ดโคน ซึ่งเป็นอาหารอันโอชะและมีราคาแพง สามารถสร้างรายได้เสริมให้แก่เกษตรกร ทั้งนี้โดยมีเชื้อราที่อยู่ในปลวกหลายชนิดช่วยในการผลิต
* จุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในทางเดินอาหารของปลวก สามารถผลิตเอ็นไซม์บางชนิดที่มีประสิทธิภาพสูง สามารถนำมาพัฒนาเพื่อประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ ด้านการเกษตร อุตสาหกรรม หรือ ใช้ในการแก้ไขควบคุมมลภาวะสิ่งแวดล้อมในอนาคตต่อไป เช่น การย่อยสลายสารกำจัดศัตรูพืช ที่มีฤทธิ์ตกค้างนานหรือ การกำจัดน้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมเป็นต้น

โทษที่เกิดจากปลวก ปลวกเป็นแมลงที่ก่อให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจต่อ

* กล้าไม้ และ ไม้ยืนต้นในป่าธรรมชาติและสวนป่า
* ไม้ใช้ประโยชน์ที่อยู่กลางแจ้ง
* ไม้ใช้ประโยชน์ที่เป็นโครงสร้างภายในอาคารบ้านเรือน
* วัสดุของเครื่องใช้ต่าง ๆ ที่ทำมาจากไม้ และ พืชเส้นใย เช่น โต๊ะ ตู้ กระดาษ หนังสือ พรมและเสื้อผ้า เป็นต้น
* กัดทำลายรากของพืชเกษตร พืชไร่ พืชผัก พืชสวนและไม้ผล

อย่างไรก็ดีเนื่องจากในประเทศไทยยังมีปลวกอยู่อีกกว่าหนึ่งร้อยชนิดที่มี ความสำคัญในการช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศ